Παγονέρι, Δράμα (Pagoneri, Drama).

                                                                           28/10/2015

Το Παγονέρι είναι ένα παραδοσιακό χωριό του νομού Δράμας, στη βόρεια Ελλάδα, χτισμένο σε υψόμετρο περίπου 900 μέτρων, στις πλαγιές του όρους Φαλακρό. Ανήκει στον Δήμο Κάτω Νευροκοπίου και απέχει περίπου 60 χιλιόμετρα από την πόλη της Δράμας. Είναι ένας οικισμός με έντονα αρχιτεκτονικά και πολιτιστικά στοιχεία, γνωστός για τη φυσική του ομορφιά, τη γραφικότητα και την ιστορική του σημασία. Ο οικισμός έχει διατηρήσει το παραδοσιακό του χρώμα με πετρόκτιστα σπίτια, στενά καλντερίμια και κτίσματα που χρονολογούνται από τον 19ο αιώνα. Πολλά από τα σπίτια έχουν χαρακτηριστεί ως διατηρητέα. Το Παγονέρι είναι γνωστό από την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και αποτέλεσε σημαντικό κέντρο κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα. Οι κάτοικοί του ήταν κυρίως Βλαχόφωνοι και υπήρξε ισχυρή ελληνική παρουσία στην περιοχή παρά τις πιέσεις. Το χωριό διατηρεί ζωντανά πολλά παραδοσιακά έθιμα, ενώ κάθε χρόνο διοργανώνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις και πανηγύρια, κυρίως το καλοκαίρι. Υπάρχει πολιτιστικός σύλλογος που συμβάλλει στη διατήρηση της τοπικής κληρονομιάς. Περιβάλλεται από καταπράσινα δάση, αλπικά λιβάδια και μονοπάτια που προσελκύουν φυσιολάτρες και πεζοπόρους. Η τοποθεσία του στους πρόποδες του Φαλακρού προσφέρει πανοραμική θέα και πρόσβαση σε ορεινές διαδρομές. Τα αξιοθέατα του η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, η παλιά βρύση και πλατεία με αιωνόβια πλατάνια, καθώς και το πέτρινο σχολείο του 19ου αιώνα. Η πρόσβαση γίνεται οδικώς μέσω Κάτω Νευροκοπίου. Τους χειμερινούς μήνες, λόγω υψομέτρου, η περιοχή δέχεται χιονοπτώσεις, γεγονός που την καθιστά ελκυστική και για χειμερινό τουρισμό.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Pagoneri is a traditional village in the regional unit of Drama, in northern Greece. It is built at an altitude of approximately 900 meters on the slopes of Mount Falakro. The village belongs to the Municipality of Kato Nevrokopi and is located about 60 kilometers from the city of Drama. It is a settlement with strong architectural and cultural identity, known for its natural beauty, picturesque charm, and historical significance. The village has preserved its traditional character with stone-built houses, narrow cobbled alleys, and buildings that date back to the 19th century. Many of these houses have been designated as preserved heritage structures. Pagoneri has been known since the time of the Ottoman Empire and became an important center during the Macedonian Struggle. Its inhabitants were mainly Vlach-speaking Greeks, and the village maintained a strong Greek presence despite external pressures. The community keeps many traditional customs alive, and every year cultural events and festivals are organized, especially during the summer. A local cultural association actively contributes to preserving the area’s heritage. Surrounded by lush forests, alpine meadows, and scenic trails, the area attracts nature lovers and hikers. Its location at the foot of Mount Falakro offers panoramic views and access to mountainous routes. Main attractions include the Church of Saint Demetrios, the old stone fountain and the central square with centuries-old plane trees, as well as the 19th-century stone school. Access to the village is by road via Kato Nevrokopi. During the winter months, the area receives snowfall due to its altitude, making it an attractive destination for winter tourism as well.

Ο οικισμός, γνωστός και για το σινάφι των Ηπειρωτών κτιστάδων, είναι απαράμιλλης ομορφιάς με διώροφα πετρόκτιστα σπίτια με χαγιάτι και άνετες αυλές, με στενά καλντερίμια, με τις βρύσες του, με το παγωμένο τους καλοκαιρινούς μήνες τρεχούμενο νερό, τη μεταβυζαντινή εκκλησία των Εισοδίων της Θεοτόκου, κτισμένη το 1881 και την υπέροχη θέα προς το Φαλακρό όρος και την οροσειρά της Ροδόπης. Το Παγονέρι έχει υψόμετρο 750 μ., ανατολικά ο Νέστος αποτελεί φυσικό του όριο, ενώ βόρεια με τον οικισμό Κατάχλωρο αγγίζει τα Βουλγαρικά σύνορα. Στα δυτικά υπάρχουν οι οικισμοί Αχλαδιά, Μικροκλεισούρα και η εγκαταλελειμμένη Αχλαδομηλιά. Το όνομά του το πήρε από το κρύο (μπούζι) νερό που βγάζουν οι δύο βρύσες του χωριού η Επάνω και η Κάτω. Το νερό όπως τονίζουν οι κάτοικοι είναι κρύο το καλοκαίρι και ζεστό το χειμώνα. Στην μία από αυτές υπάρχει ακόμη εντοιχισμένη η πλάκα

σε χρονολογία 27 Ιουλίου 1870. Μέχρι το 1927 λεγόταν Τσερέσοβο, η λέξη Τσερέσοβο (ή Цересово στα σλάβικα) προέρχεται από τη σλαβική ρίζα "череша" ή "черешa", που σημαίνει κερασιά. Το επίθημα -ово είναι τυπικό στα τοπωνύμια των σλαβικών γλωσσών και δηλώνει τόπο ή οικισμό. Άρα Τσερέσοβο σημαίνει κυριολεκτικά: "ο τόπος με τις κερασιές" ή "Κερασοχώρι" στα ελληνικά. Οι πρώτοι κάτοικοι του ήταν διωγμένοι (από τους Τούρκους) Ηπειρώτες  κυρίως κτίστες-πετράδες και Έλληνες διωγμένοι επίσης από την Ανατολική Θράκη. Στο κέντρο του χωριού ορθώνεται η τρίκλητη ξυλόστεγη βασιλική αφιερωμένη στα Εισόδια της Θεοτόκου και το επιβλητικό πυργοειδές καμπαναριό από λαξευμένο γρανίτη. Αξίζει να σημειωθεί ότι επί Τουρκοκρατίας ήταν το μόνο χριστιανικό ορθόδοξο χωριό.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

The village, also known for its guild of Epirus-born stonemasons, is of exceptional beauty, featuring two-story stone-built houses with wooden balconies and spacious courtyards, narrow cobbled alleys, traditional fountains, and icy running water even during the summer months. The post-Byzantine Church of the Presentation of the Virgin Mary, built in 1881, stands as a landmark, offering stunning views of Mount Falakro and the Rhodope mountain range. Pagoneri is situated at an altitude of 750 meters. To the east, the Nestos River forms a natural boundary, while to the north it borders the village of Katachloro and reaches the Bulgarian frontier. To the west lie the villages of Achladia, Mikroklisoura, and the abandoned settlement of Achladomilia. The name "Pagoneri" (literally meaning “cold water”) comes from the icy-cold spring water flowing from the village's two main fountains, known as the "Upper" and "Lower" fountains. Locals say the water is cold in the summer and warm in the winter. On one of them, a stone plaque dated July 27, 1870, remains embedded in the wall. Until 1927, the village was known as Tseresovo, a name of Slavic origin (Цересово), derived from the Slavic word "cheresha" meaning "cherry tree", and the suffix -ovo, typical in Slavic toponyms indicating a place or settlement. Thus, Tseresovo literally means “place of cherry trees” or “Cherry Village.” The first inhabitants were mainly stonemasons expelled from Epirus by the Ottomans, along with Greeks also forced to flee Eastern Thrace. In the center of the village stands a three-aisled, wooden-roofed basilica dedicated to the Presentation of the Virgin Mary, along with its imposing tower-like bell tower made of carved granite. It is worth noting that during Ottoman rule, Pagoneri was the only Christian Orthodox village in the area.http://gonevrokopi.gr