Άγιος Αθανάσιος, Πέλλα (Saint Athanasius, Pella).

25/12/2009

Ο Άγιος Αθανάσιος είναι ορεινό χωριό του νομού Πέλλας σε πολύ μικρή απόσταση από τα σύνορα Ελλάδας-ΠΓΔΜ. Είναι χτισμένος σε υψόμετρο 1.200 μέτρων στις πλαγιές του όρους Καϊμάκτσαλαν. Έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός το 1992. Ο Άγιος Αθανάσιος ανήκει στον δήμο Έδεσσας και σύμφωνα με την απογραφή του 2001 έχει 184 κατοίκους. Ο Άγιος Αθανάσιος αναπτύσσεται ταχύτατα τουριστικά λόγω της γειτνίασης του με το χιονοδρομικό κέντρο του Καϊμάκτσαλαν. Διαθέτει πολλές μοντέρνες ταβέρνες και καφετέριες καθώς και σύγχρονους ξενώνες. Μέχρι το 1928 ονομαζόταν Τσέγανη ή Τσεγάνη. Απέχει 30 χλμ. από την Έδεσσα και 120 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη. Το χωριό χτίστηκε στα τέλη του 16ου αιώνα μάλλον από κτηνοτρόφους και χτίστες από την Ήπειρο και βρισκόταν υπό τον έλεγχο του Αλή Πασά των Ιωαννίνων, ο οποίος είχε παραχωρήσει κάποια προνόμια στους κατοίκους για την αυτοδιαχείριση των κτημάτων. Το 1803, μια επιτροπή μετέβη στα Γιάννενα και παρέδωσε επιστολή στα ελληνικά, με την οποία ζητούσε την ευνοϊκή ρύθμιση μέρους των χρεών τους. Στην περιοχή, βρέθηκαν ερείπια από κατοικίες και οχυρώσεις από τα ρωμαϊκά και βυζαντινά χρόνια, κάτι που δικαιολογείται λόγω της εγγύτητας του οικισμού με την Εγνατία Οδό. Το 1870, στο χωριό λειτούργησε ελληνικό σχολείο. Κατά το Μακεδονικό Αγώνα, η ευρύτερη περιοχή αποτέλεσε θέατρο συγκρούσεων μεταξύ των ελληνικών και βουλγαρικών δυνάμεων, ενώ ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος βρήκε Σέρβους και Βούλγαρους να διεκδικούν την κορυφή του Προφήτη Ηλία. Στην Κατοχή, στο χωριό συγκεντρώνονταν ομάδες αντίστασης, ενώ κατά τον Εμφύλιο εκκενώθηκε από τον Ελληνικο-Εθνικό Στρατό για να αποκοπεί ο Δημοκρατικός Στρατός. Μεταπολεμικά, ο πληθυσμός του χωριού μειώθηκε λόγω μετανάστευσης προς χώρες του εξωτερικού. Μόλις τη δεκαετία του '70 συνδέθηκε το χωριό με την Έδεσσα μέσω ασφαλτοστρωμένου δρόμου. Κατά τη δεκαετία του '80, ιδρύεται πεδινότερα και το χωριό Νέος Άγιος Αθανάσιος, καθώς το παλιό χωριό κρίθηκε ανασφαλές από γεωλογικής άποψης μετά από σεισμούς. Ο παλιός οικισμός εγκατελείφθηκε πλήρως μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '90, οπότε δημιουργήθηκαν ξενώνες και αναπτύχθηκε τουριστική δραστηριότητα λόγω του χιονοδρομικού κέντρου του Καϊμακτσαλάν.

============================================================================

Agios Athanasios is a mountain village in the Pella regional unit, located very close to the Greece–North Macedonia border. It is built at an altitude of 1,200 m on the slopes of Mount Kaimaktsalan and was officially designated a traditional settlement in 1992. Administratively, it belongs to the Municipality of Edessa, and according to the 2001 census, it has 184 inhabitants. The village has developed rapidly as a tourist destination due to its proximity to the Kaimaktsalan Ski Center. It offers many modern tavernas, cafés, and well-equipped guesthouses. Until 1928 it was known as Tsegani or Tseganis. It is located 30 km from Edessa and 120 km from Thessaloniki. Agios Athanasios was founded in the late 16th century, most likely by shepherds and builders from Epirus. It came under the control of Ali Pasha of Ioannina, who granted the residents certain privileges for self-management of their land. In 1803, a local delegation traveled to Ioannina and delivered a letter in Greek requesting favorable settlement of part of their debts. Archaeological remains of houses and fortifications from Roman and Byzantine times have been found in the area, which is explained by the settlement’s proximity to the ancient Via Egnatia. In 1870, a Greek school began operating in the village. During the Macedonian Struggle, the wider area saw clashes between Greek and Bulgarian forces, while in World War I, Serbian and Bulgarian troops fought over the summit of Prophet Elias. During the Axis Occupation, resistance groups gathered in the village, and during the Greek Civil War, it was evacuated by the Hellenic National Army to cut off the Democratic Army. In the post-war period, the population declined due to emigration abroad. The village was only connected to Edessa by paved road in the 1970s. In the 1980s, the newer settlement of Neos Agios Athanasios was founded at a lower altitude, as the old village was deemed geologically unsafe after earthquakes. The old village was completely abandoned until the mid-1990s, when guesthouses were built and tourism developed, driven by the popularity of the Kaimaktsalan Ski Center. Today, Agios Athanasios combines historical charm with modern amenities, attracting visitors for winter sports, mountain scenery, and traditional Macedonian architecture.