Βάμος, Χανιά Κρήτη (Vámos, Chania Crete) (2).

17-8-2022

Εικοσιεννέα χιλιόμετρα από την πόλη των Χανίων, πάνω σε ένα λόφο, με την εκπληκτική θέα των Λευκών Ορέων, βρίσκεται το πανέμορφο χωριό του Βάμου. Ένα χωριό που κατάφερε να διατηρήσει το παραδοσιακό του στυλ και την αρχιτεκτονική του. Η παραδοσιακή Κρήτη είναι εδώ ζωντανή. Περπατάς στις παλιές γειτονιές, στα σοκάκια με τα πέτρινα σπίτια και σου δημιουργείται η αίσθηση πως περπατάς στα χρόνια της μεγάλης ανάπτυξης του και ακόμα πιο πίσω. Η ιστορία αναφέρει πως οι πρώτοι κάτοικοι ήταν Άραβες πειρατές, που εγκαταστάθηκαν εδώ τον 8ο αι. Αναφορά στο χωριό με το όνομα Βάμος γίνεται το 1573 στην απογραφή των Ενετών, με μόνιμους 271 κατοίκους. Κατά τον 19ο άι. ο Βάμος υπήρξε η πρωτεύουσα του νομού των Σφακίων, με το αρχηγείο του Τούρκικου στρατού να είναι εδώ εγκατεστημένο(1863), με διοικητή τον Ιωάννη Σάββα πασά, που έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στην οικιστική ανάπτυξη του χωριού και όχι μόνο, χωρίς όμως να εξαλειφθεί η κοινωνική ανισότητα. Κάτι που φαίνεται από την μία τα αρχοντόσπιτα(κονάκια) και από την άλλη τα φτωχόσπιτα(καμαρόσπιτα). Παρόλα αυτά οι κάτοικοι πάλεψαν να απελευθερωθούν από την Τούρκικη κυριαρχία μετά από τους νικηφόρους αγώνες του 1896. Σήμερα το χωριό προσπαθεί να διατηρήσει την πλούσια αρχιτεκτονική κληρονομιά με τα καλοδιατηρημένα κτίρια με τους κήπους, τις όμορφες γειτονιές και τα καλντερίμια. Στο χωριό ξεχωρίζει το παρεκκλήσι της Παρθένου Μαρίας του 13ου αι. Το μοναστήρι Καρύδι, δύο χιλιόμετρα απόσταση από το χωριό, με τον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου, τρίκλιτη ξυλοστεγη βασιλική με νάρθηκα που το διακοσμούν εικόνες του 1800. Οι πρώτες αναφορές σε αυτό βρίσκονται σε έγγραφα του 1600 με τις πληροφορίες να λένε πως στο σημείο υπήρχε ένας μικρός οικισμός με το όνομα Καρύδι. Εντυπωσιακό είναι και το κτίριο του Ελαιουργείου (1863), που αποτελείται από δώδεκα τόξα και που σήμερα υπάρχουν μόνο οι κτίστες βάσεις, καθώς οι μυλόπετρες που τις κινούσαν ζώα έχουν  αφαιρεθεί. Το μετόχι έφτασε να έχει και 3600 ρίζες ελιές, για αυτό το ελαιοτριβείο ήταν αυτού του μεγέθους, το μεγαλύτερο σε όλο το νησί. Το 1900 το εγκατέλειψε και ο τελευταίος μοναχός. Μετά από πολλά χρόνια εγκατάλειψης γίνονται προσπάθειες αποκατάστασης με σκοπό την αναβίωση και την ανάδειξη του. Το 1996 η Ι.Μ. του Άγιου Γεωργίου χαρακτηρίστηκε μνημείο από την Ιερά Σύνοδο.

=============================================================================

Twenty-nine kilometers from the city of Chania, on a hill with breathtaking views of the White Mountains, lies the beautiful village of Vamos. A village that has managed to preserve its traditional style and architecture, where the essence of traditional Crete is alive. Walking through its old neighborhoods and narrow streets lined with stone houses, you get the feeling that you're stepping back into a time of great development and even further back in history. The history of Vamos mentions that the first inhabitants were Arab pirates, who settled here in the 8th century. The first official reference to the village with the name "Vamos" is made in 1573 in the Venetian census, which recorded 271 permanent residents. In the 19th century, Vamos became the capital of the Sfakia region, and the headquarters of the Turkish army were established here in 1863, with Ioannis Savvas Pasha serving as the governor. He played a significant role in the village’s urban development, although social inequality was still evident. This can be seen in the contrast between the mansions (konakia) of the wealthy and the simple arched houses (kamarospita) of the poorer class. Despite this, the villagers fought to free themselves from Turkish rule, especially after the victorious battles of 1896. Today, the village strives to preserve its rich architectural heritage, with well-maintained buildings, gardens, beautiful neighborhoods, and cobblestone streets. A highlight of the village is the 13th-century chapel of the Virgin Mary. The nearby Karydi Monastery, located two kilometers away, features the Church of Saint George, a three-aisled wooden-roof basilica with a narthex, decorated with 19th-century icons. The earliest references to the monastery appear in documents from the 1600s, indicating the presence of a small settlement named Karydi in the area. Another notable site is the Olive Mill building (1863), which consists of twelve arches. Today, only the foundations remain, as the millstones powered by animals have been removed. The estate once boasted 3,600 olive trees, making it the largest olive mill on the island. In 1900, the last monk left, and after years of abandonment, efforts are now underway to restore and revive it. In 1996, the Monastery of Saint George was declared a monument by the Holy Synod.