Άβδηρα, Ξάνθη (Abdera, Xanthi).

8-9-2019

       

Είκοσι χιλιόμετρα περίπου από την πόλη της Ξάνθης βρίσκονται τα Άβδηρα. Η πατρίδα του Δημόκριτου, του Πρωταγόρα, του Λεύκιππου, καθώς και του Αναξάρχου, του Βίωνα και του Εκαταίου. Την πόλη την ίδρυσε ο Ηρακλής, προς τιμήν του φίλου του Άβδηρου, που τον κατασπάραξαν "τα άλογα του Διομήδη" (σύμφωνα με τους άθλους του Ηρακλή). Οι πρώτοι που ίδρυσαν την πόλη, το 654 π.Χ., ήταν Έλληνες από τις Κλαζομενές της Ιωνίας. Όμως οι κλιματικές συνθήκες καθώς και οι επιδρομές των Θρακών, τους ανάγκασαν να την εγκαταλείψουν.  Ακολουθούν το 545 π.Χ. άποικοι από την Τέω, πόλη της Ιωνίας, νικούν τους Θράκες και δημιουργούν την πόλη με την ονομασία Άβδηρα. Στα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ., η πόλη λόγω ιστορικών και φυσικών γεγονότων μεταφέρεται νοτιότερα για πιο άμεση επαφή με την θάλασσα. Τα Άβδηρα υπήρξαν πλούσια πόλη αλλά και με ενδιαφέρουσα ιστορία. Κατά τους περσικούς πολέμους το λιμάνι των Αβδήρων υπήρξε ορμητήριο των Περσών. Αργότερα έγινε μέρος της Α' Αθηναϊκής συμμαχίας. Ακολουθεί Πελοποννησιακός πόλεμος, η πόλη αποδυναμώνεται στα χρόνια που ακολουθούν και αναγκάζεται να γίνει μέρος της Β' Αθηναϊκής συμμαχίας. Μέχρι το 356 π.Χ. οπότε και κυριεύεται από τον Φίλιππο τον Β'. Μετά τον θάνατο του Μεγάλο Αλέξανδρου τα Άβδηρα γνώρισαν διαδοχικά την κυριαρχία των Μακεδόνων, των Σελευκιδών, των Πτολεμαίων και των Ρωμαίων. Με τη δημιουργία της ''Εγνατίας οδό'', έρχεται η παρακμή της και γίνεται μια μικρή και ασήμαντη πολίχνη των Ρωμαϊκών Χρόνων. Στα χρόνια του Μ. Κωνσταντίνου ο πληθυσμός μετακινείται προς τον λόφο της Αρχαίας Ακρόπολης και μετονομάζεται σε Πολύστυλο. Εξαιτίας των πολλών στύλων (αρχαίων κιόνων) που διακρίνονται ανάμεσα στα ερείπια της αρχαίας πόλης. Όταν καταλήφθηκε η περιοχή από τούς Οθωμανούς, τα Άβδηρα μεταφέρθηκαν βοριότερα σε μικρούς οικισμούς κοντά στο σημερινό χωριό, στη περιοχή Παλιόχωρα αλλά και στα Ινελιά. Πριν από τις αρχές του 18ου αιώνα, οι μικροί αυτοί οικισμοί μεταφέρονται και  ιδρύεται ο σύγχρονος οικισμός γύρω από τον ναό της Αγίας Παρασκευής και υπερισχύει το τοπωνύμιο Μπουλούστρα που αποτελεί παραφθορά της ονομασίας Πολύστυλο. Μετά την απελευθέρωση της Ξάνθης στις 4 Οκτωβρίου 1919, καθιερώθηκε η αρχαία ονομασία Άβδηρα.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Approximately twenty kilometers from the city of Xanthi lies Abdera, the birthplace of Democritus, Protagoras, Leucippus, as well as Anaxarchus, Bion, and Hecataeus. The city was founded by Heracles in honor of his friend Abderus, who was devoured by the "horses of Diomedes" (according to the Labors of Heracles). The first settlers, in 654 BC, were Greeks from Clazomenae in Ionia. However, climatic conditions and Thracian invasions forced them to abandon the city. In 545 BC, settlers from Teos, a city in Ionia, defeated the Thracians and established the city under the name Abdera. In the mid-4th century BC, due to historical and natural events, the city was relocated further south to be closer to the sea. Abdera was a wealthy city with an interesting history. During the Persian Wars, the harbor of Abdera served as a base for the Persians. Later, it became part of the First Athenian League. After the Peloponnesian War, the city weakened and was forced to join the Second Athenian League. In 356 BC, it was conquered by Philip II. After the death of Alexander the Great, Abdera fell under the control of successive rulers: the Macedonians, the Seleucids, the Ptolemies, and the Romans. With the construction of the "Egnatia Road," Abdera's decline began, and it became a small and insignificant town during Roman times. In the era of Emperor Constantine, the population moved to the hill of the Ancient Acropolis, and the city was renamed Polystylon due to the numerous columns (ancient pillars) visible among the ruins of the ancient city. When the Ottomans took over the area, Abdera was relocated to small settlements near the present-day village, in the area of Paliochora and Inelia. Before the early 18th century, these small settlements were moved, and the modern settlement was founded around the church of Agia Paraskevi. The name "Bouloustra" prevailed, which is a distortion of the name Polystylon. After the liberation of Xanthi on October 4, 1919, the ancient name Abdera was reinstated.      

Στην κεντρική πλατεία βρίσκεται η ''Κρήνη'' των Αβδήρων. Προϋπήρχε από το 1826, τη σημερινή της μορφή την απέκτησε το 1829.

Αναπαλαιωμένο αρχοντικό, γνωστό με το όνομα "Σπίτι του Αμερικανού," στεγάζει το πολιτιστικό κέντρο Αβδήρων με την επωνυμία "Αντιλογίας Δόμος," το όνομα του είναι εμπνευσμένο από το έργο του μεγάλου Αβδηρίτη σοφιστή Πρωταγόρα "Αντιλογίαι."

Ο ναός της Αγίας Παρασκευής ανοικοδομήθηκε, σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή που υπάρχει στον εξωτερικό τοίχο, το 1845. Ο παλαιότερος ναός που υπήρχε θα πρέπει να είχε καταστραφεί το 1829, κατά τους σεισμούς της χρονιάς αυτής. Ανοικοδομήθηκε όμως από τον τότε Μητροπολίτη Ευγένιο, μαζί με τους περισσότερους ναούς της Παλαιάς Ξάνθης καθώς και τα μοναστήρια. Το κωδωνοστάσιο του ναού κτίστηκε το 1874 όπως αναφέρεται σε επιγραφή.

Το παλιό δημοτικό σχολείο της τότε Μπουλούστρας χτίστηκε το 1860, σήμερα αναπαλαιωμένο στεγάζει το λαογραφικό μουσείο Αβδήρων. Όλα τα εκθέματα του είναι προσφορές από τους δημότες που με σεβασμό και με αγάπη για την ιστορία και τις παραδόσεις τους τα προσέφεραν.

Το αρχοντικό Παμούκτσογλου είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα θρακιώτικης αρχιτεκτονικής. Κτίστηκε γύρω στο 1860, όταν ο Παναγιώτης Παμούκτσογλου, ερχόμενος απ τη Κωνσταντινούπολη εγκαταστάθηκε στην Μπουλούστρα για να ασχοληθεί με τα καπνά και να γ;iνει μεγαλοκτήμονας. Το αρχοντικό είναι τύπου καστρόσπιτο. Παρόλο που ο Παμούκτσογλου είχε εφτά παιδιά, αυτά δεν απέκτησαν απογόνους και έτσι το 1979, οι δικαιούχοι το παραχώρησαν στη ΙΘ' Εφορεία Αρχαιοτήτων Κομοτηνής. Οι φθορές ήταν μεγάλες λόγω της χρονιάς εγκατάλειψης και της αδυναμίας συντήρησης. Μετά τις εργασίες αποκατάστασης, το αρχοντικό λειτούργησε ως Αρχαιολογική Συλλογή και εργαστήριο στο ισόγειο και σε ξενώνας με γραφεία στον όροφο.