Βυζαντινά τείχη της Θεσσαλονίκης (Byzantine Walls of Thessaloniki).

10-12-2016

Τα Βυζαντινά τείχη της Θεσσαλονίκης έχουν σήμερα μήκος περίπου 4 χιλιομέτρων, αλλά η αρχική περίμετρος που κάλυπταν ήταν περί τα 8 χιλιόμετρα και το ύψος τους ήταν 10-12 μέτρα. Το τείχος για πολλούς αιώνες περιέβαλλε την πόλη, περιλαμβάνοντας στη νοτιοδυτική πλευρά προς το Θερμαϊκό κόλπο παραθαλάσσια τείχη, τα οποία όμως σήμερα δεν υπάρχουν. Στη βορειοανατολική πλευρά ανεβαίνει προς τα υψώματα, περιλαμβάνοντας ακρόπολη, μέσα στην οποία βρίσκεται και το αμυντικό σύμπλεγμα του Επταπυργίου.

============================================================================

The Byzantine Walls of Thessaloniki today extend for approximately 4 kilometers, though their original perimeter covered around 8 kilometers, with a height of 10-12 meters. For many centuries, the walls enclosed the city, including seafront fortifications on the southwestern side facing the Thermaic Gulf, which no longer exist today. On the northeastern side, the walls ascend towards the hills, encompassing the acropolis, within which lies the defensive complex of the Heptapyrgion.

                              Οι πύλες του τείχους της Θεσσαλονικης-The gates of Thessaloniki's wall

Στο δυτικό και ανατολικό τείχος υπάρχουν τριγωνικοί πρόβολοι, ενώ στα πιο ψηλά σημεία και ιδίως στο τμήμα που χωρίζει την ακρόπολη από την πόλη υπάρχουν ορθογώνιοι πύργοι. Το χτίσιμο τους περιλαμβάνει επαναλαμβανόμενες σειρές τούβλων και πετρωμάτων διακοσμημένες με χριστιανικά (σταυρούς) και αρχαιοελληνικά σύμβολα(απεικονίσεις του ήλιου, ρόμβους). Παρόμοιας τεχνοτροπίας είναι και τα βυζαντινά τείχη που σώζονται στην Κωνσταντινούπολη. 

===========================================================================

On the western and eastern walls, there are triangular bastions, while at the higher points especially in the section that separates the acropolis from the city there are rectangular towers. Their construction includes alternating layers of bricks and stones, decorated with Christian symbols(crosses) and ancient Greek motifs(depictions of the sun, rhombuses). The Byzantine walls preserved in Constantinople are of a similar style

Η πρώτη οχύρωση της νεόκτιστης πόλης του Κασσάνδρου που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωσή της ξεκινά από τον 3ο αιώνα π.Χ. Η ρωμαϊκή κατάκτηση(167 π.Χ.) που έφερε τη ρωμαϊκή ειρήνη έκανε τα τείχη περιττά, οπότε περί τα μέσα του 1ου π.χ. αιώνα ήταν ήδη ερειπωμένα.

============================================================================

The first fortification of the newly founded city of Cassander, which played a significant role in its development, dates back to the 3rd century BC. The Roman conquest (167 BC), which brought Roman peace, rendered the walls unnecessary, so by the mid-1st century BC they were already in ruins.

Τον 3ο αιώνα μ. Χ. χτίσθηκαν οχυρώσεις για την προστασία της πόλης από τους Γότθους με υλικά από προηγούμενα οικοδομήματα. Με τις οχυρώσεις αυτές αποκρούσθηκαν δύο γοτθικές επιθέσεις, το 254 και το 268. Το ρωμαϊκό τείχος ήταν μονό, πλάτους 1,65 μ., με τετράγωνους πύργους. Ο κεντρικός δρόμος της πόλης(Λεωφόρος ή Μέση) εκτεινόταν από την Χρυσή Πύλη στα δυτικά(πλατεία Βαρδαρίου) ως την Κασσανδρεωτική Πύλη στα ανατολικά. Το νότιο τείχος εκτεινόταν κατά τι νοτιότερα της σημερινής λεωφόρου Τσιμισκή.

===========================================================================

In the 3rd century AD, fortifications were built to protect the city from the Goths, using materials from earlier structures. These fortifications successfully repelled two Gothic attacks, in 254 and 268. The Roman wall was a single structure, 1.65 meters wide, with square towers. The city's main road(the Avenue or Mese) extended from the Golden Gate in the west(present-day Vardari Square) to the Kassandreotic Gate in the east. The southern wall ran slightly south of today's Tsimiski Avenue.

 Τα τείχη της Θεσσαλονίκης το 1916. Φωτογραφία εποχής από το αρχείο Χάρη Γιακουμή Editions       Kallimages - The walls of Thessaloniki in 1916. Period photograph from the archive of Haris Giakoumis, Editions Kallimages.

Στις αρχές του 4ου αιώνα περνούν από τη Θεσσαλονίκη ο Γαλέριος και ο Μέγας Κωνσταντίνος και ενισχύουν τα τείχη. Στο τέλος του 4ου αιώνα ανεγείρεται δεύτερο τείχος εξωτερικά του προηγουμένου με τριγωνικές προεξοχές. Το σήμερα ορατό τείχος χτίστηκε από το τέλος του 4ου ως τα μέσα του 5ου αιώνα, ενώ ένα επόμενο πρόγραμμα βελτίωσης υλοποιείται τον 7ο αιώνα επί Ηρακλείου προκειμένου να στηριχθεί η άμυνα της πόλης κατά των Αβάρων και των Σλάβων. Το 904 η πόλη καταλαμβάνεται από τους Σαρακηνούς με επίθεση από την πλευρά της θάλασσας, γεγονός που προκαλεί την ενίσχυση των θαλασσίων τειχών μετά την αποχώρηση των Σαρακηνών.

=============================================================================

In the early 4th century, Galerius and Constantine the Great passed through Thessaloniki and reinforced the city's walls. At the end of the 4th century, a second wall was built outside the earlier one, featuring triangular projections. The wall visible today was constructed from the late 4th to the mid-5th century, while a subsequent improvement program was carried out in the 7th century under Emperor Heraclius, in order to strengthen the city’s defense against the Avars and the Slavs. In 904, the city was captured by the Saracens in an attack from the sea, which led to the reinforcement of the seaward walls after the Saracens withdrew.

Σχετικά με αυτούς που έχτισαν διάφορα σημεία του τείχους μας πληροφορούν επιγραφές που έχουν βρεθεί κατά καιρούς. Η πρώτη αναφέρει ότι τείχεσιν αρρήκτοις Ορμίσδας εξετέλεσε τήνδε πόλιν ... χείρας έχων καθαράς. Για το ποιος μπορεί να ήταν ο Ορμίσδας αυτής της επιγραφής οι απόψεις διΐστανται. Σύμφωνα με μία άποψη ήταν(πιθανώς περσικής καταγωγής) αρχηγός αποσπάσματος που βρισκόταν στη Θεσσαλονίκη με τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο Α' γύρω στο 380, ενώ κατ' άλλη άποψη ήταν έπαρχος πραιτωρίων Ιλλυρικού και έχτισε το τείχος περί το 442/3

============================================================================

Inscriptions found over time provide information about those who built various parts of the wall. The first inscription states that 'Ormisdas, with unbreakable hands, built this city...' Opinions differ regarding who Ormisdas was. According to one view, he was (possibly of Persian origin) the leader of a detachment stationed in Thessaloniki with Emperor Theodosius I around 380 AD. According to another view, he was the praetorian prefect of Illyricum and built the wall around 442/3 AD.

Μια άλλη επιγραφή με την αναφορά επί του αγιοτάτου αρχιεπισκόπου Ευσέβιου εγένετο ορισμός αυτού μας πληροφορεί πως έγινε προσθήκη στα τείχη επειδή ο αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης Ευσέβιος(590-604) τάχθηκε υπέρ της πρόσθετης οχύρωσης της πόλης κατά τη διάρκεια της αυτοκρατορίας του Μαυρίκιου, όταν η πόλη πολιορκούνταν από τους Σλάβους.

===========================================================================

Another inscription, stating 'by order of the most holy Archbishop Eusebius,' informs us that an addition was made to the walls because the Archbishop of Thessaloniki, Eusebius (590–604), supported the further fortification of the city during the reign of Emperor Maurice, when Thessaloniki was under siege by the Slavs.

Άλλη επιγραφή κοντά στα τείχη της Πλατείας Ελευθερίας μας ενημερώνει για τις εργασίες που έγιναν περί τις αρχές του 10ου αιώνα στα τείχη προς την πλευρά της θάλασσας. Αναφέρει συγκεκριμένα ότι ανεκαινίσθη επί Λέοντος και Αλεξάνδρου των αυταδέλφων και αυτοκρατόρων και φιλοχρίστων ημών βασιλέων και επί Νικολάου του οικουμενικού ημών πατριάρχου - ανεκαινίσθη επί Λέοντος βασιλικού πρωτοσπαθαρίου και στρατηγού Θεσσαλονίκης του Χατζιλάκη, και επί Ιωάννου αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης του εντοπίου. Ο εν λόγω στρατηγός Λέων Χατζιλάκης αναφέρεται από τον Ιωάννη Καμινιάτη στο Χρονικό της Αλώσεως της Θεσσαλονίκης από τους Σαρακηνούς. Είχε αποσταλεί από τον αυτοκράτορα Λέοντα ΣΤ' τον Σοφό για να οργανώσει την άμυνα της πόλης εν όψει της επιδρομής των Σαρακηνών. Ο Χατζιλάκης προτίμησε να ακυρώσει το προηγούμενο σχέδιο άμυνας του πρωτοσπαθάριου Πετρωνά για δημιουργία υποθαλάσσιου φράγματος μπροστά από τα θαλάσσια τείχη και να στρέψει τις προσπάθειες στην ενίσχυση των αδύναμων και μικρού ύψους θαλασσίων τειχών, αλλά δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει το έργο έγκαιρα. Οι Σαρακηνοί μπήκαν στην πόλη την τρίτη μόλις ημέρα της πολιορκίας από την προβληματική πλευρά της θάλασσας. Στη συνέχεια έμειναν ένα δεκαήμερο για σφαγές και λεηλασίες κι έφυγαν με 22000 αιχμαλώτους.

===============================================================================

Another inscription near the walls at Eleftherias Square informs us of works carried out in the early 10th century on the seaward walls. It specifically states that the renovation took place 'under Leo and Alexander, the brothers, emperors, and God-loving sovereigns of ours, and under Nicholas, our Ecumenical Patriarch it was renovated under Leo, imperial protospatharios and general of Thessaloniki, the Chatzilakis, and under John, local Archbishop of Thessaloniki.' This general, Leo Chatzilakis, is mentioned by John Kaminiates in his Chronicle of the Sack of Thessaloniki by the Saracens. He had been sent by Emperor Leo VI the Wise to organize the city’s defense in anticipation of the Saracen raid. Chatzilakis chose to cancel the previous defense plan proposed by the protospatharios Petronas, which involved the construction of an underwater barrier in front of the seaward walls, and instead focused efforts on strengthening the weak and low coastal fortifications. However, he did not manage to complete the project in time. The Saracens entered the city on the third day of the siege from the vulnerable seaside. They remained for ten days, committing massacres and looting, and departed with 22,000 captives.

.

Η πόλη αλώθηκε επίσης το 1185 από τους Νορμανδούς της Σικελίας. Το χρονικό των γεγονότων που οδήγησαν στην πολιορκία και άλωση γράφτηκε από τον αρχιεπίσκοπο Ευστάθιο.
Το 1308 πολιόρκησαν τη Θεσσαλονίκη οι Καταλανοί μισθοφόροι χωρίς επιτυχία.

============================================================================

The city was also captured in 1185 by the Normans of Sicily. The chronicle of the events that led to the siege and fall of the city was written by Archbishop Eustathios.
In 1308, Catalan mercenaries laid siege to Thessaloniki, but without success.

Μια επιγραφή υποδεικνύει ότι ένα τμήμα κοντά στην θάλασσα κοντά στο Λευκό Πύργο ξαναχτίστηκε το 1316: Ανεκτίσθη εκ βάθρων τοδε []  του τείχους δια συνδρομής και συνεργίας του πανσεβάστου λογοθέτου του στρατιωτικού του Υαλέου, κεφαλατικεύοντος εν τήδε πόλει Θεσσαλονίκη κατά τον χρόνον ιδ΄ ινδικτιώνος του στωκδ΄ έτους.

==============================================================================

An inscription indicates that a section near the sea, close to the White Tower, was rebuilt in 1316:

'This part of the wall was rebuilt from the ground up through the contribution and cooperation of the most venerable logothetes of the military, Hyaleus, who was serving as head official in this city of Thessaloniki at the time of the 14th indiction, in the year 6824 [1316 AD].

Το 1355 μ.Χ. η αυτοκράτειρα Άννα Παλαιολογίνα επιδιόρθωσε ένα μέρος των τειχών δημιουργώντας δύο πύλες. Στην μία εξ αυτών υπάρχει η εξής επιγραφή: Ανηγέρθη η παρούσα πύλη ορισμώ της κραταιάς και αγίας ημών κυρίας και Δεσποίνης κυράς Άννης της Παλαιολογίνης υπηρετήσαντος καστροφύλακος Ιωάννου Χαμαετού του κοιαίστορος τω στωξδ΄ έτει ινδικτιώνι θ΄. Η επιγραφή στην βόρεια πλευρά μας πληροφορεί ότι: Σθέν[ε]ι Μανουήλ του κρατίστου δεσπότου ήγειρε τον δε πύργον, αυτώ τειχίω Γεώργιος Δουξ Απόκαυκος εκ βάθρων. Σθένει Μανουήλ του Κρατίστου.

===============================================================================

In 1355 AD, Empress Anna Palaiologina repaired a section of the walls, creating two gates. On one of them, there is the following inscription: 'This gate was erected by order of our mighty and holy lady and mistress, Lady Anna Palaiologina, with John Chamaetos, the castellan, serving, in the year 6814 [1355 AD], in the 9th indiction.' The inscription on the northern side informs us that: 'By the strength of Manuel, the most powerful despot, the tower was raised; and the wall was rebuilt from the foundations by George Doux Apokaukos. By the strength of Manuel the Powerful.

Το 1430 η πόλη αλώθηκε από τους Οθωμανούς, οι οποίοι επίσης συνέβαλαν στην συντήρηση και επέκταση των τειχών και έμειναν στη Θεσσαλονίκη ως το 1912. Το 1874 κατεδαφίσθηκε το θαλάσσιο τείχος κι ένα μέρος του ανατολικού τείχους επειδή θεωρήθηκε ότι εμπόδιζαν την ανάπτυξη της πόλης. Σήμερα τα Βυζαντινά Τείχη υπάγονται στην Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων της Θεσσαλονίκης και αποτελούν Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς.

=============================================================================

In 1430, the city was conquered by the Ottomans, who also contributed to the maintenance and expansion of the walls. They remained in Thessaloniki until 1912. In 1874, the seafront walls and part of the eastern walls were demolished, as they were considered an obstacle to the city's development. Today, the Byzantine Walls fall under the jurisdiction of the Ephorate of Byzantine Antiquities of Thessaloniki and are designated as a UNESCO World Heritage Site.