Ναός Αγίας Σοφίας, Θεσσαλονίκη (The Church of Hagia Sophia,Thessaloniki).

                                                                                28/6/2010

Η Αγία Σοφία, ή επίσημα ο Ναός της του Θεού Σοφίας, της Θεσσαλονίκης είναι ένας από τους παλαιότερους και σπουδαιότερους χριστιανικούς ναούς της πόλης, ο οποίος έχει παραμείνει ακέραιος μέσα στο βάθος του χρόνου και λειτουργεί μέχρι σήμερα ως Καθεδρικός Ναός της Θεσσαλονίκης αποτελώντας ταυτόχρονα αναγνωρισμένο Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Ο ναός της του Θεού Σοφίας της Θεσσαλονίκης χτίστηκε κατά τα μέσα του 7ου αιώνα στη θέση μιας μεγάλης παλαιοχριστιανικής βασιλικής, που καταστράφηκε, πιθανόν από σεισμό, στις αρχές του συγκεκριμένου αιώνα. Το 1204, όταν με την Δ΄ Σταυροφορία κυριεύθηκε η πόλη από τους σταυροφόρους, η Αγία Σοφία μετατράπηκε στον καθολικό καθεδρικό ναό της Θεσσαλονίκης, κατάσταση που διήρκησε μέχρι το 1224 όταν η πόλη κατελήφθη από τα στρατεύματα του δεσποτάτου της Ηπείρου. Υπήρξε ο μητροπολιτικός ναός της πόλης από το 1246, όταν η Θεσσαλονίκη περιήλθε στα χέρια της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας, μέχρι το 1523/24 οπότε και μετατράπηκε σε τζαμί από τους Οθωμανούς μετά από ενέργειες του Ιμπραήμ Πάργαλη πασά.  Ο ναός υπέστη σημαντικές ζημιές από πυρκαγιά το 1890, όσο ήταν ακόμη τζαμί. Την αποκατάσταση των ζημιών κατά τα έτη 1907-1909, στη διάρκεια της οποίας αποκαλύφθηκε το ψηφιδωτό του τρούλου, ανέλαβε ο βυζαντινολόγος Κάρολος Ντηλ, με οδηγίες του οποίου έγινε και η διακόσμηση των υπόλοιπων επιφανειών του ναού που διατηρείται μέχρι σήμερα. Στις 29 Ιουνίου του 1913, και ενώ είχε μεσολαβήσει η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τον ελληνικό στρατό, ο ναός έγινε εκ νέου τόπος ορθόδοξης χριστιανικής λατρείας μετά από τελετή καθαγιασμού που πραγματοποιήθηκε από τον τότε μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Γεννάδιο Αλεξιάδη και τους μητροπολίτες Καμπανίας και Αμισού.  Ο Ναός υπέστη σοβαρή καταπόνηση από τον σεισμό του 1978 και η αποκατάσταση των ζημιών διήρκεσε περίπου είκοσι χρόνια, ο δε τρούλος αποκαταστάθηκε το 1980. Το 1981 βρέθηκαν πίσω από τα στασίδια του δεξιού χορού, τα λείψανα του Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης Βασιλείου (9-10ος μ.Χ αι.) καθώς εντός των καθεδρικών ναών ήταν σύνηθες να ενταφιάζονται επίσκοποι. Η Αγία Σοφία είναι χτισμένη στον αρχιτεκτονικό τύπο της βασιλικής με θολωτό. Οι κίονες του κεντρικού κλίτους είναι τραβηγμένοι προς τα πλάγια, ώστε ο κεντρικός χώρος του ναού να έχει σχήμα ισοσκελούς σταυρού. Μαζί με το Ναό της Αγίας Θεοδοσίας, τη Μονή του Ουάλεντος στην Κωνσταντινούπολη και την κατεστραμμένη Εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στη Νίκαια, η Αγία Σοφία της Θεσσαλονίκης αντιπροσωπεύει ένα από τα κύρια αρχιτεκτονικά παραδείγματα αυτού του τύπου αρχιτεκτονικής, αρκέτα διάσημης τη βυζαντινή περίοδο. Ο ναός διακοσμήθηκε την περίοδο της Εικονομαχίας, με ανεικονικά ψηφιδωτά, παρόμοια με τον Ναό της Αγία Ειρήνης στην Κωνσταντινούπολη και στην Εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στη Νίκαια, που σώζονται μέχρι σήμερα στην καμάρα του ιερού. Ο μεγάλος χρυσός σταυρός στο τεταρτοσφαίριο της κόγχης αντικαταστάθηκε με το ψηφιδωτό της Θεοτόκου το 787-797 μετά την νίκη των Εικονολατρών. Στον τρούλο εικονίζεται η Ανάληψη του Χριστού, με την επιγραφή από τις Πράξεις 1:11 "ἄνδρες Γαλιλαῖοι, τί ἑστήκατε βλέποντες εἰς τὸν οὐρανόν" όπου παρίστανται οι Δώδεκα Απόστολοι, η Παναγία και δύο άγγελοι. Το συγκεκριμένο έργο εικάζεται πως ανάγεται κατά τον 7ο αιώνα.

=============================================================================

The Hagia Sophia, officially known as the Church of the Holy Wisdom of God in Thessaloniki, is one of the oldest and most important Christian monuments of the city. It has survived through the centuries almost intact and still functions today as the Cathedral of Thessaloniki, while also being recognized as a UNESCO World Heritage Site. The present church was built in the mid-7th century on the site of a large Early Christian basilica, which had been destroyed, most likely by an earthquake in the early 7th century. In 1204, following the capture of Thessaloniki by the Crusaders during the Fourth Crusade, Hagia Sophia was converted into the Catholic cathedral of the city. This lasted until 1224, when Thessaloniki was taken over by the Despotate of Epirus. From 1246, when the city came under the Empire of Nicaea, it became the metropolitan cathedral of Thessaloniki, a role it retained until 1523/24, when it was turned into a mosque by order of the Ottoman official İbrahim Pasha. The monument suffered serious damage from a fire in 1890, during its period as a mosque. Restoration works between 1907 and 1909, led by the French Byzantinist Charles Diehl, revealed the famous mosaic of the dome. Diehl also oversaw the decoration of other surfaces in the church, much of which remains visible today. On June 29, 1913, following the liberation of Thessaloniki by the Greek army, the church was rededicated to Orthodox Christian worship in a ceremony led by Metropolitan Gennadios Alexiadis of Thessaloniki and other bishops. The church was heavily damaged by the 1978 earthquake, and restoration works lasted for about twenty years, with the dome fully restored in 1980. In 1981, the relics of Archbishop Basil of Thessaloniki (9th–10th c.) were discovered behind the stalls of the right choir, reflecting the custom of burying bishops inside cathedrals. Architecturally, Hagia Sophia of Thessaloniki is built in the form of a domed basilica. The columns of the nave are pushed outward, giving the central space the shape of an isosceles cross. Alongside the Church of Hagia Theodosia and the Monastery of St. Vales in Constantinople, as well as the now-destroyed Church of the Dormition in Nicaea, it stands as one of the main architectural examples of this type of structure, widely known in the Byzantine period. During the Iconoclastic era, the church was decorated with non-figurative mosaics, similar to those in the Church of Hagia Irene in Constantinople and the Church of the Dormition in Nicaea. The large golden cross that originally adorned the apse was later replaced by a mosaic of the Virgin Mary between 787 and 797, following the victory of the Iconophiles. In the dome, a mosaic of the Ascension of Christ depicts the Virgin Mary, the Twelve Apostles, and two angels, accompanied by the biblical inscription from Acts 1:11: “Men of Galilee, why do you stand looking into the sky?” This work is considered to date from the 7th century. Today, Hagia Sophia remains not only an active place of worship but also one of Thessaloniki’s most remarkable Byzantine monuments, representing both the city’s spiritual heritage and its turbulent historical journey.

  

                                         Η Αγία Σοφία ως οθωμανικό τέμενος (πριν το 1890).

=========================================================================

                                                            Hagia Sophia as an Ottoman Mosque (before 1890).  

                                                      https://el.wikipedia.org/wiki