Ποταμοί, Δράμα (Potamoi, Drama)

11-7-2021

Οι Ποταμοί (παλαιότερα γνωστοί ως Μπόροβο, σλαβικής προέλευσης που σημαινει «πευκότοπος», «πευκόφυτο μέρος») είναι ένας ορεινός οικισμός στον Δήμο Κάτω Νευροκοπίου, στην Περιφερειακή Ενότητα Δράμας, χτισμένος στις νότιες πλαγιές του Φαλακρού όρους, σε υψόμετρο περίπου 390–445 μέτρων. Το χωριό βρίσκεται στις όχθες των ποταμών Νέστου και Δεσπάτη, κοντά στην τεχνητή λίμνη του Θησαυρού, σε ένα καταπράσινο φυσικό περιβάλλον. Η ιστορία του χωριού είναι μακραίωνη, καθώς η περιοχή παρουσιάζει σημάδια συνεχούς κατοίκησης από τη Νεολιθική εποχή. Κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής περιόδου, υπήρξε σημαντικός οικισμός, όπως αποδεικνύεται από αρχαιολογικά ευρήματα όπως τάφοι τύμβων, νομίσματα, και νεκρικά αντικείμενα. Πλησίον του σημερινού οικισμού έχουν εντοπιστεί υπολείμματα ρωμαϊκών κατασκευών και τάφων με αξιόλογα ευρήματα. Το χωριό καταγράφεται για πρώτη φορά με το όνομα Μπόροβο σε οθωμανικά φορολογικά κατάστιχα του 15ου–16ου αιώνα. Μέχρι και τις αρχές του 20ού αιώνα ήταν μουσουλμανικός οικισμός, κυρίως Πομάκων και Τούρκων, με λειτουργία τζαμιών και θρησκευτικών σχολείων (μακτάμπ). Σύμφωνα με τον βούλγαρο εθνογράφο Βασίλ Καντσόφ, το 1900 το χωριό αριθμούσε περίπου 500 Πομάκους και 250 Τούρκους. Μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης και την Ανταλλαγή Πληθυσμών του 1923, οι μουσουλμάνοι κάτοικοι αποχώρησαν και στη θέση τους εγκαταστάθηκαν Έλληνες πρόσφυγες από τον Πόντο, την Ανατολική Θράκη και τη Μικρά Ασία. Το 1927 το χωριό μετονομάστηκε επισήμως σε Ποταμοί, πιθανότατα λόγω της γεωγραφικής του θέσης ανάμεσα σε δύο ποτάμια. Η πληθυσμιακή εξέλιξη των Ποταμών έχει περάσει από πολλές φάσεις το 1920 είχε περίπου 650 κατοίκους, το 1940 έφτασε τους 873, ενώ από τη δεκαετία του 1970 και μετά παρουσιάζει σταδιακή μείωση, φτάνοντας τους 323 κατοίκους το 2011 και 161 το 2021. Παρά τη δημογραφική κάμψη, το χωριό παραμένει ζωντανό, με τους κατοίκους να ασχολούνται με τη κτηνοτροφία, τη γεωργία και τον αγροτουρισμό. Η περιοχή περιβάλλεται από πλούσια βλάστηση, μικρές χαράδρες και βουνά, ενώ προσφέρει μοναδικά τοπία στους φυσιολάτρες. Σημείο αναφοράς αποτελεί το ξωκλήσι του Αγίου Ραφαήλ μέσα στο δάσος, δίπλα στα νερά του Δεσπάτη και του ρέματος της Μελισσόμανδρας και που αποτελεί χώρο αναψυχής κοντά στη συμβολή των ποταμών, ενώ σε μικρή απόσταση βρίσκεται και το Σπήλαιο Ποταμών, το οποίο δεν είναι επισκέψιμο. Οι Ποταμοί αποτελούν ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της ιστορικής και πολιτισμικής μετάβασης της περιοχής, από οθωμανικό πολυπολιτισμικό χωριό σε προσφυγικό ελληνικό οικισμό και σήμερα σε ένα ήσυχο χωριό με βαθιές ρίζες, πλούσια φύση και ιδιαίτερο χαρακτήρα.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Potamoi (formerly known as Borovo, from the Slavic word meaning "pine forest" or "place with many pines") is a mountainous village in the Municipality of Kato Nevrokopi, in the Regional Unit of Drama, Northern Greece. It is built on the southern slopes of Mount Falakro, at an altitude of approximately 390–445 meters. The village lies along the banks of the Nestos and Despatis rivers, near the artificial lake of Thisavros, in a lush and verdant natural environment. The history of the village is long-standing, with signs of continuous habitation in the area dating back to the Neolithic period. During the Roman era, it was a significant settlement, as evidenced by archaeological finds such as burial mounds, coins, and funerary objects. Near the present-day village, remains of Roman structures and tombs with notable artifacts have been discovered. The village is first recorded as Borovo in Ottoman tax registers from the 15th–16th centuries. Up until the early 20th century, it was a Muslim village, inhabited primarily by Pomaks and Turks, and featured mosques and Islamic schools (maktabs). According to the Bulgarian ethnographer Vasil Kanchov, in 1900 the village had about 500 Pomaks and 250 Turks. Following the Treaty of Lausanne and the 1923 Population Exchange, the Muslim inhabitants departed, and in their place settled Greek refugees from Pontus, Eastern Thrace, and Asia Minor. In 1927, the village was officially renamed Potamoi ("Rivers"), likely due to its location between two rivers. The population of Potamoi has undergone several phases of change: it had around 650 residents in 1920, reaching 873 in 1940. Since the 1970s, the population has steadily declined, dropping to 323 in 2011 and 161 in 2021. Despite the demographic decline, the village remains vibrant, with residents engaged in livestock farming, agriculture, and agritourism. The surrounding landscape is rich with vegetation, small gorges, and mountains, offering stunning scenery for nature lovers. A local landmark is the small chapel of Saint Raphael, nestled in the forest near the waters of the Despatis River and the Melissomandra stream, serving as a recreation area near the confluence of the rivers. Also nearby is the Cave of Potamoi, which, however, is not accessible to the public. Potamoi stands as a characteristic example of the historical and cultural transformation of the region—from a multi-ethnic Ottoman village to a Greek refugee settlement, and today, a peaceful village with deep roots, abundant natural beauty, and a distinct identity.