Μονή Βλατάδων, Άνω Πόλης Θεσσαλονίκη (Vlatadon Monastery, Old Town, Thessaloniki).

                                                                     10-12-2016

    Μονή Βλατάδων, φωτογραφία του 1917, Συλλογή Παγκρατίου Ιβηρίτου - Vlatadon Monastery, photo from 1917, Collection of Pagkrati Iviritis

H Μονή Βλατάδων ή Βλαττάδων ή Βλατταίων, γνωστή και ως Τσαούς Μοναστήρι, ίσως από το όνομα του Τούρκου στρατιωτικού διοικητή Τσαούς-Μπέη, που ήταν εγκατεστημένος στο "Επταπύργιο", βόρεια της Μονής, είναι μοναστήρι στην περιοχή της Άνω Πόλης της Θεσσαλονίκης, 80 περίπου μέτρα από τα τείχη του Επταπυργίου. Είναι το μοναδικό μοναστήρι της βυζαντινής περιόδου της πόλης που εξακολουθεί να λειτουργεί μέχρι σήμερα.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

The Vlatadon Monastery, also known as Vlattaion or Tsavos Monastery—possibly named after the Turkish military commander Tsavos-Bey, who was stationed at the "Eptapyrgio," north of the monastery—is located in the Upper Town area of Thessaloniki, approximately 80 meters from the walls of the Eptapyrgio fortress. It is the only monastery from the Byzantine period in the city that continues to operate to this day.

Ιδρύθηκε κατά τα μέσα του 14ου αιώνα σε χώρο που πιθανώς να φιλοξενούσε παλαιότερο ναό, από τον κρητικής καταγωγής μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Δωρόθεο Βλαττή και τον αδελφό του Μάρκο. Οι πρώτες ιστορικές αναφορές στη Μονή Βλαττάδων γίνονται το 1405 στο οδοιπορικό του Ρώσου περιηγητή Ιγνατίου του Σμολένσκ.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

It was founded in the mid-14th century on a site that likely hosted an earlier church, by Dorotheos Vlattes, the Metropolitan of Thessaloniki of Cretan origin, and his brother Markos. The first historical references to the Vlatadon Monastery appear in 1405 in the travelogue of the Russian traveler Ignatius of Smolensk.

Εντοιχισμένα βυζαντινά πινάκια στην τοιχοποιία του καθολικού της Μονής Βλατάδων Θεσσαλονίκης.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Byzantine embedded plaques in the masonry of the katholikon (main church) of Vlatadon Monastery, Thessaloniki.

Κατά τον 15ο αιώνα η μονή γνώρισε μεγάλη ακμή. Μετά την άλωση της Θεσσαλονίκης οι Τούρκοι της έδωσαν κάποια προνόμια, που επικυρώθηκαν και με φιρμάνι του Μωάμεθ Β΄ το 1446. Σύμφωνα με παράδοση του 16ου αιώνα, η προνομιακή αυτή μεταχείριση οφειλόταν στη βοήθεια που είχαν προσφέρει οι μοναχοί της στους Τούρκους για την άλωση της πόλεως. Εξάλλου, από ορισμένα κτίσματα οθωμανικής τεχνοτροπίας φαίνεται ότι τον 16ο αιώνα στη μονή εγκαταστάθηκαν Τούρκοι.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

During the 15th century, the monastery experienced great prosperity. After the fall of Thessaloniki, the Turks granted it certain privileges, which were confirmed by a firman from Sultan Mehmed II in 1446. According to a 16th-century tradition, this favorable treatment was due to the assistance the monks had provided to the Turks during the city's conquest. Furthermore, from some Ottoman-style buildings, it appears that Turks settled in the monastery during the 16th century.

Το 1633, με σιγίλλιο του Πατριάρχη Κυρίλλου Λούκαρι, η Μονή Βλαττάδων προσαρτήθηκε ως μετόχιο στη Μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους. Το 1801 ανακαινίσθηκε το καθολικό της μονής, αλλά το 1870 μια πυρκαγιά κατέστρεψε μέρος της, συμπεριλαμβανόμενης και της βιβλιοθήκης. Οι ζημιές επισκευάσθηκαν με έξοδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

In 1633, by a decree of Patriarch Cyril Loukaris, the Vlatadon Monastery was annexed as a dependency (metochion) of the Iviron Monastery of Mount Athos. In 1801, the katholikon (main church) of the monastery was renovated, but in 1870 a fire destroyed part of it, including the library. The damages were repaired at the expense of the Ecumenical Patriarchate.

Επιγραφή που βρίσκεται πάνω αριστερά από τη δυτική είσοδο του καθολικού της Μονής Βλατάδων και  αναφέρεται στην ανακαίνηση του ναού κατά το 1801. Η ανακαίνηση έγινε με τη συνδρομή του Θεσσαλονικέα μεγαλέμπορου Ιωάννη Γούτα Καυταντζόγλου.
Επιγραφή  δεξιά  του καθολικού της Μονής Βλατάδων που αναφέρεται στη νεότερη ανακαίνηση του κτίσματος κατά το 1907,με δαπάνη του ενορίτου Σωτηρίου Σπυρίδωνος.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

An inscription located above the western entrance to the katholikon (main church) of the Vlatadon Monastery, on the upper left side, refers to the renovation of the church in 1801. The renovation was carried out with the support of Thessaloniki’s wealthy merchant, Ioannis Goutas Kavantzoglou. Another inscription, to the right of the katholikon, refers to a more recent renovation of the building in 1907, funded by the parishioner Sotirios Spyridonos.

 Η Μονή Βλατάδων είναι σταυροπηγιακή Μονή, που σημαίνει πως εξαρτάται απευθείας από το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης. Σύμφωνα με την παράδοση, στον τόπο που ιδρύονταν μοναστήρια, κατά τη θεμελίωση, τοποθετούνταν στο χώρο σταυρός ("σταυρός πήξαιτο") και έμεινε έτσι η ορολογία αυτή. Σήμερα η Μονή ανήκει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Από το αρχικό κτίσμα σώζεται μόνο το ιερό και λίγα άλλα αρχιτεκτονικά στοιχεία. Κοντά στο καθολικό της Μονής, που τιμάται στο όνομα της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, υπάρχει θολωτό παρεκκλήσιο του 14ου αιώνα με τοιχογραφίες της εποχής των Παλαιολόγων.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

The Vlatadon Monastery is a stauropegic monastery, meaning it is directly dependent on the Ecumenical Patriarchate of Constantinople. According to tradition, when monasteries were founded, a cross was placed on the site during the foundation ceremony ("stauros pixaito"), which is how this term originated. Today, the monastery belongs to the Ecumenical Patriarchate. From the original building, only the sanctuary and a few other architectural elements remain. Near the monastery’s katholikon, which is dedicated to the Transfiguration of the Savior, there is a domed chapel from the 14th century featuring frescoes from the Palaiologan period.

Σύμφωνα με τοπική παράδοση η Μονή είναι κτισμένη στον τόπο όπου κήρυττε ή διέμενε ο Απόστολος Παύλος κατά τη διαμονή του στην πόλη. Σώζονται 93 κώδικες και το αρχείο της Μονής, που κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο μεταφέρθηκαν για ασφάλεια στη Μονή Ιβήρων.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

According to local tradition, the monastery is built on the site where the Apostle Paul preached or stayed during his time in the city. The monastery preserves 93 codices and its archive, which were transferred to the Iviron Monastery during World War II for safekeeping.

Από το παλιό μοναστηριακό συγκρότημα της Μονής Βλατάδων ελάχιστα κτίρια διασώθηκαν σήμερα. το καθολικό της Μονής που σώζεται έχει διαφοροποιηθεί ριζικά από αυτό που αρχικά κτίστηκε στο πρώτο μισό του 14ου αιώνα. Τα τμήματα του αρχικού ναού που διασώθηκαν, με τα καμπύλα ψευδοαετώματα που βρίσκονται στα άκρα των τεσσάρων κεραιών του σταυρού, με τη μορφή του τρούλου, τα επάλληλα τόξα και τους ημικίονες στις γωνίες του, παρουσιάζουν πολλές ομοιότητες με το ναό των Αγίων Αποστόλων (1312-1315) και γενικά πολλά χαρακτηριστικά με τους ναούς της Θεσσαλονίκης της εποχής των Παλαιολόγων.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

From the old monastic complex of the Vlatadon Monastery, only a few buildings have survived to this day. The katholikon (main church) that remains has been radically altered from its original construction in the first half of the 14th century. The preserved parts of the original church, with the curved false pediments located at the ends of the four arms of the cross, the dome shape, the successive arches, and the half-columns at its corners, show many similarities to the Church of the Holy Apostles (1312-1315) and generally share many characteristics with Thessaloniki churches from the Palaiologan era.

Πέρα από το καθολικό της Μονής Βλατάδων υπάρχουν στον αύλειο χώρο της: το "Ηγουμενείο", που κτίστηκε το 1926 πάνω σε θεμέλια προϋπάρχοντος ανάλογου κτίσματος, ένας νεότερος ναϊσκοςτης Θεοτόκου και το σύγχρονο συγκρότημα του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών. Στο νοτιοδυτικό τμήμα της Μονής, κάτω από βράχο, υπάρχει ακόμη η παλιά υδατοδεξαμενή ("κινστέρνα") της Μονής, όπου έφτανε, με κλειστούς και ανοιχτούς αγωγούς, το νερό με το οποίο υδρευόταν η πόλη από τις πηγές του βουνού Χορτιάτη ("Χορταϊτη"), από τα Βυζαντινά ακόμη χρόνια.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Beyond the katholikon of the Vlatadon Monastery, the courtyard area includes: the "Hegoumenio" (Abbot’s residence), built in 1926 on the foundations of a previous similar structure; a more recent chapel dedicated to the Theotokos (Virgin Mary); and the modern complex of the Patriarchal Institute for Patristic Studies. In the southwestern part of the monastery, beneath a rock, there is still the old water reservoir ("kinsterna") of the monastery, through which water flowed—via both closed and open channels 

supplying the city from the springs of Mount Chortiatis ("Chortaiti"), dating back to Byzantine times.

                               

                               

 Η Μονή Βλαττάδων βρίσκεται σε υψόμετρο 120 μέτρων περίπου και έχει θέα προς την πόλη της Θεσσαλονίκης.
Ηγούμενος: Ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Αμορίου κ. Νικηφόρος Ψυχλούδης.
Προηγούμενος: Ο Μητροπολίτης Τυρολόης και Σερεντίου κ. Παντελεήμων (Ροδόπουλος), Ομότιμος Καθηγητής Α.Π.Θ.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

The Vlatadon Monastery is situated at an altitude of approximately 120 meters and offers a view of the city of Thessaloniki.
Abbot: The Most Reverend Bishop of Amorio, Mr. Nikiforos Psychloudis.

Predecessor: Metropolitan of Tyrolae and Serentios, Mr. Panteleimon (Rodopoulos), Emeritus Professor of Aristotle University of Thessaloniki (A.U.Th.).

https://el.wikipedia.org/wiki

 http://www.it.uom.gr/project/monuments/blatadon.htm