Κάστρο Πλαταμώνα, Πιερία (Castle of Platamon, Pieria).

  20/4/2014

Το Κάστρο του Πλαταμώνα, είναι κάστρο της Φραγκοκρατίας, χτισμένο στη θέση οχυρωμένης πόλης της Μεσοβυζαντινής περιόδου, νοτιανατολικά του Ολύμπου, σε μικρή απόσταση από τη σημερινή κωμόπολη του Πλαταμώνα, σε θέση στρατηγική που ελέγχει τον δρόμο Μακεδονίας - Θεσσαλίας - Νότιας Ελλάδας. Είναι το καλύτερα διατηρημένο κάστρο της βόρειας-κεντρικής Ελλάδας, με τον επιβλητικό κεντρικό πύργο του, που δεσπόζει πάνω στην Εθνική Οδό.

                          =====================================================

The Castle of Platamon is a Frankish castle built on the site of a fortified city from the Middle Byzantine period, located southeast of Mount Olympus, a short distance from the present-day town of Platamon. It occupies a strategic position that controls the road connecting Macedonia, Thessaly, and Southern Greece. It is the best-preserved castle in northern-central Greece, with its imposing central tower dominating over the National Highway.

                                                         

Το κάστρο είναι χτισμένο στη θέση του αρχαίου Ηρακλείου (ή Ηράκλειας). Στον Περίπλου του Ψευδο-Σκύλακα (4ος αι. π.Χ.), αναφέρεται ως «πρώτη πόλις Μακεδονίας, Ηράκλειον». Πρόσφατες ανασκαφές έχουν φέρει στο φως κεραμική ευβοϊκής, πρωτοκορινθιακής προέλευσης, καθώς και γεωμετρικής εποχής από την Ανατολική Ελλάδα, τα οποία δείχνουν παρουσία Ελλήνων ίσως και από τον 8ο αι. π.Χ. Το τοπωνύμιο Πλαταμώνας αναφέρεται για πρώτη φορά το 1198 σε χρυσόβουλο του βυζαντινού αυτοκράτορα Αλεξίου Κομνηνού Α΄.

                   =========================================================

The castle is built on the site of the ancient city of Heraclea(or Herakleion). In the Periplus of Pseudo-Scylax(4th century BC), it is mentioned as the "first city of Macedonia, Herakleion." Recent excavations have uncovered pottery of Euboean and Proto-Corinthian origin, as well as items from the Geometric period from Eastern Greece, indicating the presence of Greeks possibly as early as the 8th century BC. The toponym Platamonas is first mentioned in 1198 in a chrysobull(golden decree) issued by the Byzantine Emperor Alexios Komnenos I.

Μετά τη Δ' Σταυροφορία(1204), με την είσοδο των Φράγκων στην Ελλάδα, η Πιερία παραχωρήθηκε(ως τμήμα του Βασιλείου της Θεσσαλονίκης) στον Βονιφάτιο τον Μομφερατικό, το 1204. Τα κάστρα του Κίτρους και του Πλαταμώνα παραχωρήθηκαν σε ιππότες του. Το κάστρο του Κίτρους πήρε ο Βίριχ φον Ντάουν και ο Λομβαρδός Ρολάντο Πίκε ή Πίσκια πήρε τον Πλαταμώνα. Ο τελευταίος έκτισε εκεί το κάστρο, κάπου μεταξύ των ετών 1204 και 1222, μετά από εντολή του Βονιφάτιου, στη θέση της μεσοβυζαντινής οχύρωσης, με σκοπό τον έλεγχο του περάσματος από τη Μακεδονία στη Θεσσαλία. Επίσης, ιδρύθηκαν λατινικές εκκλησίες στον Πλαταμώνα και στο Κίτρος, με καθολικό επίσκοπο (στο Κίτρος η καθολική επισκοπή θα διαρκέσει μέχρι την κατάληψη της Μακεδονίας από τους Τούρκους, στα τέλη του 14ου αιώνα). Σχετική αναφορά υπάρχει στο Χρονικό του Μορέως.

                                ==================================================

After the Fourth Crusade(1204) and the arrival of the Franks in Greece, Pieria was granted(as part of the Kingdom of Thessalonica) to Boniface of Montferrat in 1204. The castles of Kitros and Platamon were assigned to his knights. The castle of Kitros was given to Wirich von Daun, and the Lombard knight Rolando Piche(or Pischia) was granted Platamon. The latter built the castle there sometime between 1204 and 1222, under Boniface's command, on the site of the middle Byzantine fortification, with the purpose of controlling the passage from Macedonia to Thessaly. Latin churches were also established in Platamon and Kitros, with a Catholic bishop(the Catholic bishopric in Kitros remained until the conquest of Macedonia by the Turks at the end of the 14th century). A relevant reference is found in the Chronicle of the Morea.

Περί το 1224 το Κάστρο του Πλαταμώνα κυριεύτηκε από τον Θεόδωρο Α΄ Κομνηνό το Δούκα, όταν αυτός κατέλυσε το Φραγκικό Βασίλειο της Θεσσαλονίκης. Το κάστρο στη συνέχεια υπό τον έλεγχο του αδερφού του, Μανουήλ Κομνηνού Δούκα. Στη συνέχεια προσαρτήθηκε στο Δεσποτάτο της Ηπείρου από τον Μιχαήλ Δούκα. Μετά τη μάχη της Πελαγονίας(1259), καταλήφθηκε από τον αυτοκράτορα της Νικαίας Μιχαήλ Η΄ τον Παλαιολόγο και χρησίμευσε ως φυλακή των Φράγκων οι οποίοι είχαν πιαστεί αιχμάλωτοι στη μάχη αυτή. Ο Πλαταμώνας θα ξαναχρησιμοποιηθεί ως φυλακή για τους επαναστάτες Ζηλωτές, το 1345, όταν αυτοί ηττήθηκαν από τον Απόκαυκο.

                         ========================================================

Around 1224, the Castle of Platamon was captured by Theodore I Komnenos Doukas when he overthrew the Frankish Kingdom of Thessalonica. The castle subsequently came under the control of his brother, Manuel Komnenos Doukas. It was later annexed to the Despotate of Epirus by Michael Doukas. After the Battle of Pelagonia in 1259, it was taken by the Emperor of Nicaea, Michael VIII Palaiologos, and was used as a prison for the captured Franks from that battle. Platamon would again be used as a prison in 1345, this time for the rebel Zealots after their defeat by Alexios Apokaukos.

Το κάστρο κατέλαβαν οι Τούρκοι για πρώτη φορά γύρω στο 1385, σύντομα όμως περιήλθε στην κατοχή των Ενετών. Κατά την επιχείρηση για την ανακατάληψη του κάστρου από τους Τούρκους, το 1425, οι Ενετοί υπερίσχυσαν και πάνω από 100 Τούρκοι κάηκαν ζωντανοί μέσα στο κάστρο. Μετά το 1427 οι Ενετοί έχασαν και πάλι τον έλεγχο του Κάστρου του Πλαταμώνα, όταν οι Τούρκοι εδραίωσαν την κυριαρχία τους. Το ότι το κάστρο δεν καταστράφηκε από τους Τούρκους φαίνεται να οφείλεται στη στρατηγική σημασία του, δεδομένου ότι χρησίμευε ως βάση των επιχειρήσεών τους εναντίον των ανταρτών του γειτονικού Ολύμπου.

                       ====================================================

The castle was first captured by the Turks around 1385, but it soon came under Venetian control. During the Turkish attempt to recapture the castle in 1425, the Venetians prevailed, and over 100 Turks were burned alive inside the fortress. After 1427, the Venetians once again lost control of the Castle of Platamon when the Turks consolidated their dominance in the region. The fact that the castle was not destroyed by the Turks seems to be due to its strategic importance, as it served as a base for their operations against the rebels of nearby Mount Olympus.

Το κάστρο περιγράφεται σε ημερολόγιο του Ενετού λοχαγού Ατζολιέλο, ο οποίος είχε πιαστεί αιχμάλωτος από τους Τούρκους έπειτα από ναυμαχία μεταξύ Ενετών και Τούρκων, το 1470. Ο Ατζολιέλο γράφει ότι στις 9 Αυγούστου (1470) ο Σουλτάνος διανυκτέρευσε κοντά σε ένα κάστρο, καλούμενο Platimonia, από το οποίο αντικρίζει κανείς τον κόλπο και την πόλη της Θεσσαλονίκης.

                     ==========================================================

The castle is described in the journal of the Venetian captain Azzogliello, who was captured by the Turks after a naval battle between the Venetians and the Ottomans in 1470. Azzogliello writes that on August 9th (1470), the Sultan spent the night near a castle called Platimonia, from which one can see the gulf and the city of Thessaloniki.

Στα τέλη 18ου αιώνα ο Πλαταμώνας ήταν αρματολίκι, με επικεφαλής τον Τσακνάκη, ενώ διοικητής διετέλεσε και ο Γεωργάκης Ολύμπιος. Το 1770 καταλήφθηκε για μικρό χρονικό διάστημα από τους Έλληνες, όπως και το 1825 και 1878. Βομβαρδίστηκε από τον πλοίαρχο Σαχτούρη το 1897 και από τότε εγκαταλείφθηκε από τους Τούρκους. Στις 15-16 Απριλίου 1941 στην περιοχή του Πλαταμώνα συγκρούστηκε ένα νεοζηλανδικό τάγμα με γερμανικά τμήματα και η μάχη έληξε με υποχώρηση των Νεοζηλανδών.

                      =======================================================

In the late 18th century, Platamonas was an armatoliki (a semi-autonomous region under Ottoman rule with local Greek militia), led by Tsaknakis, with Georgakis Olympios also serving as a commander. In 1770, it was briefly captured by the Greeks, as it was again in 1825 and 1878. It was bombarded by Captain Sachtoúris in 1897, after which it was abandoned by the Turks. On April 15–16, 1941, a New Zealand battalion clashed with German forces in the area of Platamonas, and the battle ended with the retreat of the New Zealanders.

                                                         

    

Σήμερα το Κάστρο του Πλαταμώνα ανήκει στην αρμοδιότητα της 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και είναι εύκολα ορατό από την Εθνική οδό Λάρισας-Κατερίνης.
Στο κάστρο αυτό συναντάμε τα 3 βασικά χαρακτηριστικά των μεσαιωνικών φρουρίων: τον πρώτο περίβολο, τον δεύτερο περίβολο που αποτελεί και την ακρόπολη και τον κεντρικό πύργο. Ο ευρύχωρος εξωτερικός τοίχος του κάστρου έχει σχήμα πολυγωνικό, ενισχύεται από πύργουςν τοποθετημένους σε ακανόνιστα διαστήματα και διατηρείται σε καλή κατάσταση. Η είσοδός του βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά ενώ στην ίδια πλευρά διακρίνεται και ερειπωμένο προτείχισμα ή ίσως πρόπυλο (barbikan). Τό ύψος των τειχών φτάνει δεξιά από την είσοδο τα 9,5μ. και αριστερά τα 7,5μ., ενώ το πάχος κυμαίνεται μεταξύ 1,2 και 2μ. Μεταξύ των δύο πυλών της κεντρικής εισόδου υπήρχε επιπλέον πύργος, σήμερα κατεστραμένος. Ο 2ος περίβολος έχει ύψος 6-7μ. και στη βορειοανατολική του γωνία υπάρχει ασυνήθιστος πύργο με τετράγωνη εξωτερική περίμετρο και κυκλική εσωτερική. Ο πύργος αυτός έχει βυζαντινού τύπου κεραμοσκέπαστο θόλο. Στην βορειανατολική πλευρά υψώνεται ο μεγαλοπρεπής κεντρικό πύργος του αμυντικού συγκροτήματος με σχήμα οκταγωνικό, ύψους 16μ. και πάχους 2μ., του οποίου η είσοδος βρισκόταν, για λόγους ασφαλείας, σε ύψος 3,45μ. από την επιφάνεια του εδάφους, με πρόσβαση από ξύλινη σκάλα. Διαθέτει ημικυκλικά παράθυρα, σε ένα από τα οποία υπάρχουν δύο ανοίγματα με κεντρικό κιονίσκο με διακόσμηση από σταυρό πράγμα που πιθανόν να υποδεικνύει χρονολόγηση στην περίοδο που το κάστρο επισκευάστηκε από το βυζαντινό Δεσποτάτο της Ηπείρου.
Στον χώρο του κάστρου διατηρείται η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής (η μόνη από τις 5 που υπήρχαν εκεί παλαιότερα) η οποία κατά την Τουρκοκρατία είχε μετατραπεί σε τζαμί.

                    =========================================================

Today, the Castle of Platamonas falls under the jurisdiction of the 9th Ephorate of Byzantine Antiquities and is easily visible from the Larissa–Katerini National Road. The castle displays the three fundamental features of medieval fortresses: the outer(first) enclosure, the inner(second) enclosure also serving as the acropolis—and the central tower(keep). The spacious outer wall of the castle has a polygonal shape, is reinforced with towers placed at irregular intervals, and is preserved in good condition. The entrance is located on the southeastern side, where the remains of an outer wall or possibly a barbican are also visible. The height of the walls reaches 9.5 meters to the right of the entrance and 7.5 meters to the left, while their thickness ranges between 1.2 and 2 meters. Between the two gates of the main entrance, there was an additional tower, now destroyed. The inner (second) enclosure reaches a height of 6–7 meters and in its northeastern corner stands an unusual tower with a square outer perimeter and a circular inner core. This tower features a Byzantine-style tiled dome. Rising prominently on the northeastern side is the imposing central tower of the defensive complex. It has an octagonal shape, a height of 16 meters, and walls 2 meters thick. For safety reasons, its entrance was positioned 3.45 meters above ground level and was accessible via a wooden ladder. It has semicircular windows, and one of them features two openings with a central column decorated with a cross, which may indicate that the structure dates back to the period when the castle was repaired by the Byzantine Despotate of Epirus. Within the castle grounds stands the Church of Saint Paraskevi, the only surviving church of the five that once existed there. During the Ottoman period, it was converted into a mosque.

https://el.wikipedia.org/wiki