Σαμαρίνα, Γρεβενά (Samarina, Grevena).

6/5/2013

Η Σαμαρίνα, χτισμένη στις πλαγιές του επιβλητικού Σμόλικα στην βόρεια Πίνδο σε υψόμετρο περίπου 1.450 μέτρων, είναι ένα από τα πιο ψηλά κατοικημένα χωριά των Βαλκανίων και αναμφισβήτητα ένα από τα πιο ξεχωριστά της Ελλάδας. Ανήκει στον νομό Γρεβενών και αποτελεί ζωντανό σύμβολο της πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Πίνδου, κρατώντας μέχρι σήμερα έντονα τα στοιχεία της βλάχικης παράδοσης. Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική με τα πέτρινα σπίτια και τα καλντερίμια, η πλακόστρωτη πλατεία με τον υπεραιωνόβιο πλάτανο, και η ησυχία του ορεινού τοπίου συνθέτουν ένα σκηνικό μοναδικής γοητείας. Ξεχωρίζει η εκκλησία της Μεγάλης Παναγιάς, κτίσμα του 19ου αιώνα, διάσημη όχι μόνο για την ιστορία και την αρχιτεκτονική της, αλλά και για το πεύκο που φυτρώνει εντυπωσιακά στη στέγη της  ένα φαινόμενο που δύσκολα συναντά κανείς αλλού. Η Σαμαρίνα δεν είναι μόνο ένας προορισμός φυσικής ομορφιάς, αλλά και τόπος βαθιάς ιστορικής σημασίας. Συμμετείχε ενεργά στους εθνικούς αγώνες, ιδιαίτερα στην Επανάσταση του 1821, και μέχρι σήμερα τιμά τους αγώνες αυτούς με περηφάνια και σεβασμό. Κάθε Αύγουστο, χιλιάδες επισκέπτες συρρέουν για το πανηγύρι της Παναγίας (15 Αυγούστου), ένα από τα μεγαλύτερα και πιο αυθεντικά της Πίνδου, όπου κυριαρχούν το τραγούδι, ο χορός και τα βλάχικα έθιμα. Η μουσική αντηχεί μέχρι τα βουνά και η παράδοση ζωντανεύει με τρόπο αυθεντικό και συγκινητικό. Η γύρω περιοχή προσφέρει μοναδικές ευκαιρίες για πεζοπορία και εξερεύνηση: αλπικά λιβάδια, δάση οξιάς και πεύκου, ρυάκια και άγρια φύση δημιουργούν ένα ιδανικό σκηνικό για φυσιολάτρες. Σε κοντινή απόσταση βρίσκονται ο Εθνικός Δρυμός Βάλια Κάλντα και το Αρκουδόρεμα, καθιστώντας τη Σαμαρίνα εξαιρετική βάση για ορεινές αποδράσεις. Ιδρυτές και πρώτοι άποικοι της Σαμαρίνας πρέπει να θεωρηθούν οι κάτοικοι του χωριού Πραιτώρι της Θεσσαλίας: ιστορικοί χάρτες της περιοχής που τοποθετούνται τον 16ο και 17ο αιώνα αναφέρουν τη θέση της Σαμαρίνας ως Santa Maria de Praitoria. H πρώτη μνεία γίνεται σε χάρτη του 1560, οπότε τότε ήδη πρέπει να θεωρηθεί οικισμένη. Στη συνέχεια η πρώτη αναφορά του νεώτερου τύπου ΄΄Σαμαρίνα΄΄, βρίσκεται στα 1819 σε επιγραφή του ναού του Αγίου Σωτήρος στο μοναστήρι της Σαμαρίνας. Η παλαιότερη γραπτή αναφορά του πατριδωνυμικού ΄΄σαμαρνιώτες΄΄ είναι σε ενθύμηση του 1786, σύμφωνα με τη βόρεια ελληνική ιδιωματική προφορά, ΄΄Σαμαρ' νιώτ' ς και με μετάθεση του ΄΄ρ΄΄ ΄΄Σαρμανιώτ' ς΄΄.  Τις δεκαετίες 1740 - 1750 έδρασε στην περιοχή ο Σαμαριναίος κλεφταρματολός Ιωάννης Πρίφτης. Στα Ορλωφικά η Σαμαρίνα συμμετέχει με τους οπλαρχηγούς Άκαρμο Χατζημάτη και Ιωάννη Φλώρο. Ο τελευταίος σκοτώθηκε στην Πελοπόννησο. Κατεξοχήν κτηνοτροφικό χωριό, άκμασε κατά τα τέλη του 19ου αιώνα. Σπουδαίος κλεφταρματολός από τη Σαμαρίνα, ήταν επίσης, ο Μίχος Σαρμανιώτης. Σπουδαία φυσιογνωμία της επανάστασης του 1808, ήταν ο νεομάρτυρας Άγιος Δημήτριος ο Σαμαριναίος. Κατά την Ελληνική επανάσταση του 1821 σπουδαίοι Σαμαριναίοι ολαρχηγοί ήταν ο Βούλης Γιώτσας, ο Μίχας Γκριζιώτης και ο Νίκος Γκριζιώτης (ο μετέπειτα στρατηγός), που πολέμησαν στη Μάχη του Μανιακίου.  Κατά την πολιορκία του Μεσολογγίου οι Σαμαριναίοι συμμετείχαν με σώμα 120 μαχητών υπό τον Μίχο Φλώρο. Κατά την έξοδο του Μεσολογγίου η Μακεδονική Φρουρά ήταν η εμπροσθοφυλακή των πολιορκημένων με αποτέλεσμα να έχουν τα περισσότερα θύματα από τα πυρά των Οθωμανών. Οι επιζήσαντες Σαμαριναίοι της εξόδου ήταν 33 και προς τιμή τους τραγουδιέται ακόμη το γνωστό δημοτικό τραγούδι "Παιδιά της Σαμαρίνας". Κατά το Μακεδονικό Αγώνα, σημαντική ήταν η προσφορά των Σαμαριναίων. Σπουδαία μορφή της περιόδου, ήταν ο οπλαρχηγός Γεώργιος Λεπιντάτος (καπετάν Αρκούδας) Σήμερα, η Σαμαρίνα είναι ένα παραθεριστικό χωριό, ως επί το πλείστον, με ανοικτή πρόσβαση όλες τις εποχές του χρόνου. Συνδέεται με ασφαλτοστρωμένο δρόμο με τα Γρεβενά (52 χλμ) και με το χιονοδρομικό κέντρο της Βασιλίτσας (περίπου 15χλμ). Η Σαμαρίνα είναι ένας τόπος αυθεντικός, περήφανος, όπου η φύση και η παράδοση συνυπάρχουν αρμονικά, προσκαλώντας τον επισκέπτη να γνωρίσει την Πίνδο στην πιο γνήσια μορφή της.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Samarina, built on the slopes of the imposing Mount Smolikas in northern Pindus at an altitude of approximately 1,450 meters, is one of the highest inhabited villages in the Balkans and undoubtedly one of the most distinctive in Greece. Located in the prefecture of Grevena, it stands as a living symbol of the rich cultural heritage of the Pindus range, preserving to this day the strong elements of the Vlach tradition. Its traditional architecture, with stone houses and cobbled alleys, the central square with its centuries-old plane tree, and the tranquility of the mountainous landscape compose a scene of unique charm. One of its landmarks is the Church of the Great Panagia, built in the 19th century. It is renowned not only for its history and architecture, but also for the pine tree that strikingly grows out of its roof a phenomenon rarely seen elsewhere. Samarina is not only a destination of natural beauty, but also a place of deep historical significance. It took active part in Greece’s national struggles, especially during the Revolution of 1821, and to this day it honors these efforts with pride and respect. Every August, thousands of visitors gather for the feast of the Virgin Mary (15 August), one of the largest and most authentic festivals in the Pindus region, where music, dance, and Vlach customs take center stage. Traditional songs echo through the mountains, bringing the culture to life in an authentic and moving way. The surrounding area offers exceptional opportunities for hiking and exploration: alpine meadows, beech and pine forests, streams, and wild landscapes form an ideal setting for nature lovers. Nearby lie the Valia Kalda National Park and the Bear Stream (Arkoudorema), making Samarina an excellent base for mountain getaways. The first settlers and founders of Samarina are believed to have been residents of the village of Praitori in Thessaly. Historical maps from the 16th and 17th centuries refer to the location of Samarina as Santa Maria de Praitoria. The first documented mention appears in a map from 1560, suggesting that the village was already inhabited by then. The first known use of the name "Samarina" in its modern form appears in 1819 in an inscription in the Church of the Holy Savior at the village’s monastery. The earliest recorded use of the local ethnonym Samarniotes (inhabitants of Samarina) appears in a 1786 memorandum, rendered in the northern Greek dialect as Samar'niot's or Sarmaniot's, showing the regional phonetic variations. During the 1740s–1750s, the local klepht and armatolos (resistance fighter) Ioannis Priftis was active in the area. During the Orlov Revolt (1770), Samarina contributed fighters under the chieftains Akarmos Hatzimatis and Ioannis Floros the latter was killed in the Peloponnese. A predominantly pastoral village, Samarina flourished towards the end of the 19th century. Another notable klepht from Samarina was Michos Sarmaniotis. An important figure of the 1808 resistance was the neomartyr Saint Dimitrios the Samarinaios. During the Greek War of Independence (1821), notable Samarina chieftains included Voulis Giotsas, Michas Griziotis, and Nikos Griziotis (who later became a general), all of whom fought in the Battle of Maniaki. During the siege of Missolonghi, Samarina contributed a unit of 120 fighters under Michos Floros. When the Exodus of Missolonghi took place, the Macedonian Guard of which the Samarina men were part led the escape and suffered the heaviest casualties from Ottoman fire. Only 33 Samarina fighters survived. To honor their sacrifice, the famous folk song “Children of Samarina” is still sung to this day. Samarina also played a notable role during the Macedonian Struggle (late 19th to early 20th century). A prominent figure of that period was the chieftain Georgios Lepindatos, known as Kapetan Arkoudas (“Captain Bear”). Today, Samarina is mainly a summer resort village, accessible year-round. It is connected by paved road to the town of Grevena (52 km) and to the Vasilitsa Ski Center (about 15 km). Samarina remains an authentic and proud place, where nature and tradition coexist in harmony, inviting visitors to experience Pindus in its most genuine form.

.